बैठकीची लावणी

महाराष्ट्राची लावणी हा सर्वार्थाने संगीतातला एक स्वतंत्र प्रकारच म्हणावा लागेल. काही वेळा चुकीने लावणीला लोकसंगीत म्हटले जाते. पण संगीत, काव्य, नाट्य व नृत्य अशा विविध कलांचा संगम साधणारी ती लावणी. ह्याचबरोबर लावणीमध्ये सतत दिसणारे सामाजिक भान हे तिच्या लोकप्रियतेचे लक्षण असावे.

गण, गवळण, ढोलकीची लावणी, बैठकीची लावणी, भेदिक लावणी, अशा विविध प्रकारात लावणी सादर होते. ह्या प्रत्येक अविष्काराला स्वतःचे असे एक स्वतंत्र सांगीत वैशिष्ट्य आहे. आज मात्र यातले काही प्रकार अस्तंगत होत चालले आहेत. तथापी महाराष्ट्र संस्कृतीची ज्यांना नीट ओळख करून घ्यायची असेल त्यांना मात्र लावणी अशी सर्वार्थाने समजणे आवश्यक आहे.

डॉ. अशोक रानडे ह्यांनी आपल्या व्यासंगी संशोधनातून अशा लावण्यांना सादर करण्याचे योजिले आहे . ह्यामध्ये संत जनाबाई, होनाजी बाळा, राम जोशी, संत परशुराम, पठ्ठे बापूराव, संत माणीकप्रभू, देवनाथ, सय्यद अहमद अशा अनेक गुणवंतांच्या लावण्या निवडण्यात आल्या आहेत.